Iedereen krijgt vroeg of laat wel eens last van zijn stem, ook kinderen kunnen hees worden. Deze stemklachten ontstaan door overbelasting van de stem of verkeerd stem gebruik. Stress, een verkeerde houding, adempatroon veelvuldig schrapen spelen hierbij een rol. Er kan heesheid ontstaan, het gevoel dat er iets zit in de keel (globusgevoel), minder volume of bereik of een zeer vermoeide stem die steeds minder te belasten is.
De logopedist verricht onderzoek, stelt een diagnose en stelt een behandelplan op. Soms is een doorverwijzing naar de kno-arts nodig om een goede diagnose te kunnen stellen. Binnen de behandeling zal er gewerkt worden aan de lichaamshouding, ademhaling en een ontspannen manier van stemgeven. Daarvoor zijn er verschillende oefeningen en technieken. Ook worden er stemhygiëne adviezen gegeven om ervoor te zorgen dat de klachten in de toekomst niet meer terugkomen.
Voor meer informatie over de stem: www.stemplatform.nl
Ademen is een levensvoorwaarde. We ademen zo’n 12 x per minuut en zo gebruiken we ongeveer 800 liter zuurstof. Ook voor het spreken en een heldere stem is goed ademen onmisbaar. Om te ademen gebruiken we de volgende lichaamsdelen: borstkas, luchtpijp, de longen en de adem- en buikspieren.
Hoesten kan uitgelokt worden door irritatie van het strottenhoofd, de keel of de luchtwegen. Veel mensen hoesten als reactie op deze irritatie. Daarnaast beschermt hoesten ook de longen en luchtwegen tegen het inademen van rook, dampen en slijm. Ook bij het verslikken heeft hoesten een beschermende werking. Hoesten kan een vicieuze cirkel worden waarin irritatie leidt tot hoesten en hoesten weer leidt tot irritatie. Hoesten is in dit geval niet perse nodig. Het heeft dan geen beschermende werking. De logopedist helpt u weer controle te krijgen over de hoest en hoe de irritatie in de keel verminderd. Hierdoor neemt da aandrang om te hoesten af.
Hyperventilatie is een manier van ademhalen waarbij de adem en lichamelijke activiteit niet goed op elkaar afgestemd zijn. Meestal wordt er te diep of te vaak ingeademd, waardoor er te weinig zuurstof in het bloed komt. Men kan last krijgen van tintelingen in armen of benen, zweten, hartkloppingen, duizeligheid. Deze klachten kunnen als zeer beangstigend worden ervaren. De logopedist helpt bij het aanleren van een goede ademtechniek tijdens spreken en dagelijkse activiteiten. Dit gaat vaak in combinatie met ontspanningsoefeningen.
Om een heldere stem te houden is het van belang om een goede manier van ademen te hebben. De adem en stem zijn namelijk nauw met elkaar verbonden. Een verkeerde ademhaling kan stemklachten veroorzaken; zoals heesheid, snel vermoeide stem. De logopedist werkt aan het aanleren van een goede adem in combinatie met stemoefeningen.
Mensen met longproblemen hebben vaak tijdens het praten ademtekort. Hierdoor kunnen ze maar weinig achter elkaar zeggen. Er is vaak sprake van een hoorbare inademing en soms ook op onlogische momenten. Het spreken is daardoor zeer vermoeiend.
Bij stemklachten, keelpijn of een vermoeide stem tijdens en/of na het zingen kunt u contact opnemen met een logopedist. Een logopedist kan u onder anderen leren goed adem te halen en ontspannen te zingen.
Ook mensen die een (blaas)instrument bespelen kunnen terecht bij de logopedist. Zijn er problemen met de ademhaling, ademsteun, aanzet, articulatie of lipspanning? Dan kan de logopedist ondersteuning bieden.
Adem is de basis bij het bespelen van een blaasinstrument. Met de lucht wordt immers de toon geproduceerd. Belangrijk bij het spelen van een blaasinstrument is een ontspannen ademhaling en de ‘ademsteun’: op een gecontroleerde manier de hoeveelheid en snelheid van de luchtstroom vrijlaten.
Zonder ademsteun moet de rest van het lichaam compenseren, waardoor er spanning in het lichaam ontstaat. Gevolg; lucht die ‘geperst’ wordt, waardoor de toonkwaliteit daalt.
Een logopedist kan u leren optimaal te ademen en ademsteun te gebruiken tijdens het muziek maken.
Vervolgens verplaatst de lucht zich via het strottenhoofd en keel richting de mond. Ook hier is het belangrijk dat de lucht geen hindernissen tegen komt. Het is daarom belangrijk dat de keelspieren en strottenhoofd ontspannen zijn. Als het keelgebied niet ontspannen is, wordt dit direct gehoord; de klank wordt krakerig of dof, in plaats van helder.
De logopedist kan helpen het keelgebied te ontspannen met oefeningen of met manuele facilitatie van de larynx (MFL).
Ten slotte komt de lucht terecht in de mondholte, langs de tong en lippen. Voor een mooi geluid zijn een aantal dingen belangrijk, bijvoorbeeld goede verhouding van de gezichts- en mondspieren.
Een logopedist kan verschillende oefeningen aanreiken om de spieren in het mondgebied krachtiger te maken, en om de spieren meer in verhouding te brengen.
De tong zorgt ervoor dat de luchtstroom wordt onderbroken en heeft daarmee invloed op de toon, maar is ook belangrijk bij de aanzet. Aanzetten met een ‘ta’ of ‘da’, tongslag, staccato, flatterzunge, etc., overal wordt de tong bij gebruikt.
Logopedie kan u onder anderen helpen om de tong krachtiger en sneller te maken.
Bent u benieuwd wat een logopedist kan betekenen? Myrthe Velthausz bespeelt al meer dan 20 jaar verschillende (blaas)instrumenten en beantwoordt graag uw vragen.
